حکمرانی
خوب در سازمان های تأمین اجتماعی
انجمن بین المللی تأمین اجتماعی[1](ISSA)، از
جمله نهادهای بین المللی محسوب می گردد که موضوع حکمرانی خوب را در مجموعه
رهنمودها و دستورالعملهای تخصصی گنجانده و با استفاده از تجارب کشورها و مؤسسسات
عضو، سالانه آن را بررسی و با بازنگری در اختیار اعضای خود قرار می دهد.
تنوع شیوه های حکمرانی در جهان بازتابی از تفاوت ها در
تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشورها می باشد. با این وجود، موضع و
شناخت مشترکی از حکمرانی خوب در جهان وجود دارد که هدف غایی آن ایفای
تعهدات و تضمین پاسخگویی به نیازهای درحال تکامل افراد و جوامع می باشد. تحصیلات عالیه
و فناوری های جدید، انتظارات همگان را برای حاکمیتی پاسخگو و شفاف به همراه بهبود
مستمر در عملکرد تأمین اجتماعی افزایش داده است.
مجموعه رهنمودهای ISSA در زمینۀ حکمرانی خوب بر اساس چارچوب راهبردی تنظیم گردیده
و مؤلفه های پاسخگویی، شفافیت، مشارکت، پویایی و قابلیت پیش بینی را به عنوان
ارکان اصلی از میان اصول پذیرفته شده در حکمرانی خوب عنوان می کند.[2]
شفافیت دلالت بر قابلیت دسترسی و وصول اطلاعات صحیح، دقیق و
به موقع به منظور تضمین آگاهی سهامداران از وضعیت واقعی برنامه های تأمین اجتماعی
و شیوۀ مدیریتی دارد. در فرآیند تصمیم گیری، شفافیت سبب ترویج صداقت، صحت و
شایستگی، و ممانعت از تخلف م یگردد. آشکارسازی و سادگی قوانین، سیستم ها و
فرآیندها به تحدید حوزه هایی می انجامد که در راهبری برنامه ها نیاز به اعمال
سلیقۀ شخصی دارند.
قابلیت پیش بینی به کاربردهای مستمر قوانین، خط مشی ها و
مقررات حمایتی مربوط اشاره می کند. با عنایت به ضرورت تبیین، حراست و اجرای مناسب
برنامه های تأمین اجتماعی، حقوق و وظایف اعضاء و ذینفعان، هرگونه تغییرات
ناگهانی و غیرمترقبه در نرخ های حق بیمه[3]، شرایط برخورداری از مزایا و سایر موارد
مترتب می تواند به شکلی جدی اعتبار برنامه ها را دچار خدشه و تضعیف نماید.
مشارکت دلالت بر آموزش فعال، تعامل وحضور مؤثر سهامداران به
منظور تضمین منافع آنان دارد. مشارکت هدفمند سهامداران، وابسته به میزان دسترسی آن
ها به اطلاعات مؤسسه و ظرفیت ایشان برای درک و عمل بر مبنای اطلاعات مذکور دارد.
پویایی به عنوان عنصر تغییر مثبت در حکمرانی تعریف می
گردد، در حالی که چهار اصل دیگر با هدف تداوم وضعیت موجود به کار گرفته می شوند؛
پویایی به تغییرات و بهبود وضع موجود تأکید دارد که از طریق انجام فعالیت های
مناسب تر، کارآمدتر و پاسخ به نیازهای رو به تکامل اعضاء و ذینفعان، همراه با خلق
ارزش های جدید حاصل خواهد شد.
چارچوب حکمرانی برای مؤسسات تأمین اجتماعی
غالب برنامه های الزام آور تأمین اجتماعی توسط قانون، حکم
یا اقدامات رسمی دولت شکل گرفته است؛ به عبارتی وظایف مؤسسۀ متولی اجرای برنامه از
طریق حاکمیت تعیین می گردد. دستورالعمل ISSA، بین
"هیئت مدیره" به عنوان نهاد حاکمه و "مدیریت" به عنوان پیکرۀ
راهبری برنامه ها و اجرای مصوبات هیئت مدیره تمایز قائل می گردد.
چارچوب حکمرانی مطروحه در دستورالعمل، بسط و توسعۀ حیطۀ
مسئولیت های هیئت مدیره و مدیریت در راهبری تأمین اجتماعی می باشد. این چارچوب،
راهبری تأمین اجتماعی را در چهار حوزۀ گستردۀ حکمرانی تشریح می کند: ثبات مالی،
سرمایه گذاری بدون مخاطره، حق بیمه و پوشش اعضاء، خدمات و مزایای اعضاء، و مدیریت
منابع به ویژه منابع انسانی و زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT).
دامنۀ حکمرانی مؤسسه توسط قوانین، خط مشی ها یا احکام
بنیان گذارده می شوند. به عنوان مثال، برنامه هایی که با استفاده از پرداخت
مالیات تأمین مالی می شوند دیگر نیازی به جمع آوری پرداخت های حق بیمه ندارند؛
برخی دیگر از برنامه ها فاقد وجوه ذخیرۀ سرمایه گذاری[4] می باشند؛ همچنین گاهاً مشاهده
میکنیم بعضی از مؤسسات دارای واحدهایی جهت مدیریت سرمایه گذاری ها می باشند حال
آنکه در برخی دیگر از مؤسسات مدیریت سرمایه گذاری کاملاً مستقل از بخش راهبری
مزایا و حق بیمه اعضاء می باشد.
ثبات مالی
هیئت مدیره و مدیریت مؤظف به حفظ سطح کافی بودجه به منظور
ارائۀ مزایای وعده داده شده به اعضاء و ذینفعان و تضمین اثربخشی هزینه های اجرای
برنام های تأمین اجتماعی می باشند. حفظ ثبات مالی برنامه، توازن حق بیمه ها و
درآمد سرمایه گذاری همراه با پرداخت های مزایا از جمله چالش های اساسی مدیریت
در این حوزه می باشند.
سرمایه گذاری بدون مخاطره
در برنامه هایی با دستور کار سرمایه گذاری، هیئت مدیره و
مدیریت ملزم به تضمین سرمایه گذاری وجوه ذخیره ای[5] با
رعایت قواعد محتاطانه ای همانند سودآوری، ایمنی، نقدینگی و تنوع می باشد. تنظیم
استراتژی و سیاست سرمایه گذاری، مدیریت سبد سهام و دارایی- بدهی، اجرای اصل
احتیاطی[6]، ارزیابی دارایی ها، نمایندگی در هیئت
مدیرۀ شرکت هایی که مؤسسه در آن ها دارای منابع دارایی قابل توجهی بوده، و سیاست
هایی در خصوص سرمایه گذاری های متضمن منافع اقتصادی- اجتماعی؛ برخی از موضوعات
این حیطه از حکمرانی می باشد.
حق بیمه ها و پوشش اعضاء، خدمات و مزایای اعضاء
دلیل وجودی مؤسسات تأمین اجتماعی، راهبری حقوق و الزامات
اعضاء و ذینفعان می باشد. گسترش پوشش ها، جمع آوری حق بیمه ها، کفایت مزایا،
توزیع مزایا، استانداردهای کیفی ارائۀ خدمات به اعضاء، و ممانعت از تقلب[7] و فساد[8] در برنامه
ها برخی از موضوعات اصلی در این حوزه می باشند.
مدیریت منابع : منابع انسانی و زیرساخت های ICT
هیئت مدیره و مدیریت، ضامن ادارۀ مناسب منابع به ویژه
دسترسی به منابع انسانی قابل اطمینان، و زیرساخت های کارآمد ICT به منظور پشتیبانی از عملیات
و راهبری برنامه ها می باشد. مدیریت منابع انسانی شامل جذب، حفظ و آموزش کارکنان
متخصص، وفادار و با انگیزه رمز حکمرانی موفق هر سازمانی محسوب می گردد. تأمین و
جبران نیرو، برنامه ریزی سلسله ای، ارزیابی کارآیی و شایستگی، تبعیت از منشور
اخلاقی کارکنان به عنوان ابزارهای کلیدی در ایجاد انگیزه و مدیریت منابع انسانی
مؤسسه در نظر گرفته می شوند. موضوعات کلیدی مؤسسه در حوزۀ زیرساخت های ICT،
شامل حفظ یکپارچگی پایگاه دادۀ اعضاء، ارزیابی سرمایه گذاری ها در ICT جدید، تطابق سیستم های موجود
با ICT جدید، و یکپارچگی و مقرون به
صرفه بودن سیستم های پشتیبان[9] و بازیاب[10]می باشد. (کتاب حکمرانی خوب در سازمان های
تأمین اجتماعی توسط مؤسسه فرهنگی هنری آهنگ آتیه چاپ و منتشر گردیده است)
International Social Security
Association
www.issa.int/guidelines
Contribution rates